İstanbul Altın Rafinerisi ve bağlantılı şirketlere yönelik dev operasyon düzenlendi. Döviz teşvikinde usulsüzlük iddiasıyla 23 kişi hakkında gözaltı kararı verildi, 21’i yakalandı.
Operasyonun ayrıntıları: Hedefte İstanbul Altın Rafinerisi
İstanbul’da sabah saatlerinde İstanbul Altın Rafinerisi (İAR) ve ona bağlı bazı şirketlere yönelik geniş kapsamlı bir operasyon gerçekleştirildi.
Savcılık talimatıyla harekete geçen Mali Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü (MASAK) ekipleri, döviz teşviki kapsamında sağlanan %3 devlet desteğinde usulsüzlük yapıldığı iddialarını araştırıyor.
Soruşturma çerçevesinde 23 kişi hakkında gözaltı kararı çıkarıldı, bunlardan 21’i yakalandı. Gözaltına alınan şüpheliler arasında rafineri yöneticileri, muhasebe görevlileri ve bazı aracı firmaların temsilcileri de yer alıyor.
Devlet teşviki nasıl suistimal edildi?
İddiaya göre, bazı altın ithalat ve ihracatı yapan firmalar, “döviz kazandırıcı işlem” statüsünde devletten alınan %3 oranındaki teşvik ödemelerini, sahte ihracat faturaları veya gerçek dışı beyanlarla haksız şekilde tahsil etti.
Bu kapsamda MASAK raporlarına göre, son iki yıl içinde yapılan bazı altın transferlerinde piyasa değeri ile beyan edilen değer arasında büyük farklar tespit edildi. Ayrıca bazı işlemlerde aynı dövizin birkaç kez teşvik kapsamına sokulduğu da ileri sürülüyor.
Soruşturmayı yürüten savcılık, teşvik mekanizmasının ülkeye gerçek döviz girişini artırmak yerine, bazı şirketlerce kâr aracı haline getirildiğini değerlendiriyor.
MASAK ve Emniyet’ten koordineli inceleme
Operasyonun merkezinde İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı bulunuyor. Mali Suçlarla Mücadele ekipleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı müfettişleriyle ortak çalışıyor.
Ekipler, şirketlerin banka hareketlerini, teşvik ödemelerine ilişkin dekontları, altın giriş–çıkış kayıtlarını ve ihracat beyanlarını detaylı biçimde inceliyor.
İlk tespitlere göre bazı şirketlerin, birbirine bağlı çok katmanlı para transferleriyle sistemi manipüle ettiği iddia ediliyor.
İstanbul Altın Rafinerisi nedir?
İstanbul Altın Rafinerisi (İAR), Türkiye’nin altın ticaretinde stratejik bir merkez konumunda.
1996 yılında kurulan kurum, darphane standartlarında altın üretimi, hurda altın geri dönüşümü, sertifikalı külçe üretimi ve uluslararası altın ticareti gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.
Ayrıca Türkiye’nin döviz rezervleri ve finansal istikrarı açısından da kritik öneme sahip.
Bu nedenle, kurumun adının usulsüzlük iddialarıyla gündeme gelmesi, hem finans sektöründe hem de uluslararası yatırımcı çevrelerinde dikkatle izleniyor.
21 kişi gözaltında: Aralarında üst düzey yöneticiler var
Emniyet kaynaklarından edinilen bilgilere göre, gözaltına alınan 21 kişi arasında:
- Rafinerinin eski yöneticileri,
- Bağlantılı şirketlerin finans müdürleri,
- Altın ihracatıyla ilgili aracı firma sahipleri,
- Bazı gümrük müşavirleri ve danışmanlar bulunuyor.
Şüpheliler, “nitelikli dolandırıcılık”, “kamu zararına neden olma” ve “resmî belgede sahtecilik” suçlamalarıyla ifade verecek.
Suçlamaların odağında “%3 döviz teşviki”
Devlet, döviz kazandırıcı işlemleri teşvik etmek amacıyla, ihracat yapan veya yurt dışından döviz getiren firmalara %3 oranında prim desteği sağlıyor.
Ancak sistemin dijital takibi sınırlı olduğu için bazı firmaların aynı işlem üzerinden birden fazla destek aldığı, sahte belgelerle döviz girişi gösterdiği iddiaları uzun süredir gündemdeydi.
Bu son operasyon, yıllardır dillendirilen bu zafiyetlerin ilk büyük yargı süreci olarak değerlendiriliyor.
Soruşturmanın yankıları: Piyasalarda tedirginlik
Altın sektörü, Türkiye ekonomisinde hem ihracat hem yatırım aracı olarak önemli bir paya sahip.
Bu tür soruşturmalar, kısa vadede altın rafinerileri ve kuyumculuk sektörüne olan güveni sarsabiliyor.
Piyasada, “devlet desteği alan diğer ihracatçı firmalar da incelemeye alınabilir” beklentisi oluşmuş durumda.
Ekonomistler, kısa vadede altın ithalatı ve ihracatında geçici yavaşlama yaşanabileceğini, ancak uzun vadede şeffaflığın artmasının sektör için olumlu sonuçlar doğuracağını belirtiyor.
Uzman yorumları: “Sistem reformu şart”
Ekonomi uzmanı Dr. Ahmet Kara, operasyonun yalnızca cezai boyutla sınırlı kalmaması gerektiğini vurguladı:
“Bu tür teşvik sistemleri otomatik ve şeffaf hale getirilmedikçe, usulsüzlük ihtimali hep devam eder.
Artık dijital izleme, yapay zekâ destekli teşvik kontrolü ve uluslararası veri paylaşımı zorunlu hale getirilmeli.”
Benzer şekilde Mali Suçlar Uzmanı Ebru Demirtaş da, “MASAK’ın vergi uyumu ve teşvik kontrolünde daha geniş veri erişimi” gerektiğini söyledi.
