Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye’nin Selahattin Demirtaş davasına yaptığı itirazı reddetti. Kararın ardından Demirtaş’ın avukatları tahliye talebinde bulundu.
AİHM’den Türkiye’ye ret kararı
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında Türkiye’nin yaptığı itiraz başvurusunu reddetti.
Mahkeme, daha önce alınan “hak ihlali” kararının geçerliliğini koruduğunu açıkladı.
Bu gelişmeyle birlikte, AİHM’in daha önce verdiği “Demirtaş’ın uzun süreli tutukluluğu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesindeki ‘özgürlük ve güvenlik hakkını’ ihlal ediyor” yönündeki hükmü kesinleşmiş oldu.
Demirtaş’ın avukatlarından tahliye talebi
Kararın açıklanmasının ardından Demirtaş’ın avukatları, müvekkillerinin derhal tahliye edilmesi için başvuruda bulundu.
Avukatlar, “AİHM kararı bağlayıcıdır, Türkiye’nin yargı organları bu karara uymakla yükümlüdür” ifadelerini kullandı.
Demirtaş’ın hukuk ekibinden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararı kesindir.
Demirtaş’ın haksız ve uzun süreli tutukluluğu hukuka aykırı bulunmuştur.
Anayasa Mahkemesi ve ilgili mahkemeler, bu karara uygun olarak tahliye kararı vermelidir.”
AİHM neye karar vermişti?
AİHM, 2020 yılında verdiği kararda, Demirtaş’ın 2016’dan bu yana tutuklu bulunmasının siyasi saiklerle yapıldığına ve bunun demokratik süreci baltaladığına hükmetmişti.
Mahkeme, Türkiye’nin Demirtaş’ı serbest bırakması gerektiğini açıkça belirtmişti.
Bu karara karşı Türkiye, “ulusal güvenlik ve terör bağlantılı suçlar” gerekçesiyle itiraz etmişti.
Ancak AİHM’in Büyük Dairesi, yapılan itirazı inceledikten sonra reddetti.
Kararın gerekçesi: “Uzun tutukluluk ihlal oluşturuyor”
AİHM’in yeni kararında, Demirtaş’ın uzun süre tutuklu kalmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. maddesini ihlal ettiği bir kez daha vurgulandı.
Mahkeme ayrıca, tutukluluğun “siyasi bir amaç güttüğü” yönündeki tespitini korudu.
Kararda şu ifadeler yer aldı:
“Başvurucunun tutukluluğu, makul bir sürenin ötesine geçmiştir.
Tutukluluk, demokratik toplum düzenine zarar verebilecek ölçüde keyfî hale gelmiştir.”
Bu açıklama, AİHM’in Türkiye’ye karşı verdiği önceki kararlarda da benzer ifadelerle yer almıştı.
Türkiye kararı nasıl yorumladı?
Türk hükümeti kaynaklarından ilk değerlendirmelere göre, AİHM’in kararı “egemen yargı yetkisine müdahale” olarak değerlendiriliyor.
Adalet Bakanlığı yetkilileri, “AİHM’in iç yargı süreçlerine müdahalesi kabul edilemez” açıklamasında bulundu.
Resmî açıklama yapılmazken, kulislerde hükümetin kararın iç hukuka etkisini inceleyeceği belirtiliyor.
Buna karşılık, muhalefet cephesi kararın “Demirtaş’ın derhal serbest bırakılması gerektiğini teyit eden bir adım” olduğunu savundu.
Hukuki süreç nasıl işleyecek?
AİHM kararları, Avrupa Konseyi üyesi ülkeler için bağlayıcı nitelikte.
Türkiye de bu konseyin üyesi olduğu için, mahkeme kararlarını uygulamakla yükümlü.
Bu kararın ardından süreç şöyle işleyecek:
- AİHM kararı Adalet Bakanlığı’na tebliğ edilecek.
- Anayasa Mahkemesi ve ilgili yerel mahkemeler, AİHM kararına uygun yeni bir değerlendirme yapacak.
- Gerek görülürse, Demirtaş hakkında tahliye veya yeniden yargılama kararı verilebilecek.
Ancak geçmiş örneklerde Türkiye’nin bazı AİHM kararlarını uygulamada geciktirdiği biliniyor.
Demirtaş kaç yıldır tutuklu?
Selahattin Demirtaş, Kasım 2016’da “terör örgütü propagandası ve örgüt üyeliği” suçlamalarıyla tutuklanmıştı.
O tarihten bu yana Edipli Cezaevi’nde tutuklu bulunuyor.
Demirtaş, cezaevinden yayımladığı açıklamalarda, barış, demokrasi ve hukuk vurgusu yaparak yargı sürecinin siyasi baskılarla yürütüldüğünü öne sürmüştü.
AİHM kararı, Demirtaş’ın bu iddialarını uluslararası düzeyde doğrulayan bir nitelik taşıyor.
Avrupa Konseyi ve uluslararası tepkiler
Avrupa Konseyi, AİHM kararının ardından Türkiye’ye “uluslararası yükümlülüklerine uyma” çağrısında bulundu.
Konsey’den yapılan açıklamada,
“AİHM kararlarının gecikmeden uygulanması, Avrupa insan hakları sistemine güvenin sürmesi için gereklidir.”
denildi.
Ayrıca, Avrupa Parlamentosu üyeleri de Türkiye’ye çağrıda bulunarak, “Demirtaş’ın serbest bırakılması yönünde adım atılmalı” ifadelerini kullandı.
