Siyasi parti mali denetimleri Resmi Gazete’de yayımlandı. Anayasa Mahkemesi, 10 farklı partinin kesin hesaplarını inceledi. Bazı partilere dair dikkat çeken kararlar açıklanırken, CHP’ye 21 bin 285 lira 75 kuruşluk bir ceza kesildi. Bunun yanı sıra dokuz partiye dair kesin hesap incelemesi yapılmazken, yasal işlem için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulacak.
Anayasa Mahkemesi hangi partileri inceledi?
Anayasa Mahkemesi (AYM), Resmi Gazete’de yayımlanan kararlarla 10 farklı partinin kesin hesaplarına dair inceleme sonuçlarını duyurdu. İncelenen partiler şunlar oldu:
- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP): 2016 yılı kesin hesabı
- Genç Türkiye Partisi: 2023 kesin hesabı
- Halkın Sesi Partisi: 2023 kesin hesabı
- Doğuş Partisi: 2023 kesin hesabı
- Güzel Parti: 2023 kesin hesabı
- Hak ve Adalet Partisi: 2023 kesin hesabı
- Cumhuriyet ve Adalet Partisi: 2023 kesin hesabı
- Saadet Partisi: 2023 kesin hesabı
- Şahlanış Partisi: 2023 kesin hesabı
- Cumhuriyet Partisi: 2023 kesin hesabı
İnceleme sonunda, partilerin mali faaliyetleri, kayıt tutma şekilleri, gelir-gider dengesi ve belgelerinin kurallara uygunluğu değerlendirmeye tabi tutuldu.
CHP’ye hangi konuda ceza kesildi?
Anayasa Mahkemesi, CHP’nin 2016 yılı kesin hesabını incelerken dikkat çeken bir detayla karşılaştı. Parti tarafından, 2016 yılında 21 bin 285 lira 75 kuruş tutarında trafik cezası ödendiği tespit edildi.
Karara göre, bir partinin faaliyetleri kapsamında kullanılan araçlardan doğacak olan bakım, sigorta, yakıt veya diğer doğal masraflar parti bütçesinden karşılanabilir. Ancak, partinin yöneticileri veya çalışanlarından birinin, kendi sorumsuzluğu veya kurallara aykırı davranışıyla aldığı trafik cezaları, partinin gider kalemine dahil edilemez.
AYM kararında şu ifadelere yer verdi:
“Kişisel kusurlardan kaynaklanan trafik cezalarının Parti tarafından ödenmesi ile oluşan 21 bin 285 lira 75 kuruşluk gider toplamının 2820 sayılı Kanun’un 75. maddesi uyarınca Hazine’ye gelir kaydedilmesi gerekmektedir.”
Diğer partilerin kesin hesaplarına neden onay çıkmadı?
Anayasa Mahkemesi, diğer dokuz partinin (Genç Türkiye Partisi, Halkın Sesi Partisi, Doğuş Partisi, Güzel Parti, Hak ve Adalet Partisi, Cumhuriyet ve Adalet Partisi, Saadet Partisi, Şahlanış Partisi, Cumhuriyet Partisi) kesin hesaplarını incelerken, şeffaflık ve belge eksikliği tespit etti.
Kararda, bu partilerin kesin hesaplarına dair hesap verilebilir kayıt ve belge düzeninin oluşturulmadığı, gelir ve giderlerin şeffaf bir şekilde beyan edilmediği, yapılan harcamaların açıklanabilir nitelikte hazırlanmadığı vurgulandı.
Anayasa Mahkemesi, bu partilerin kesin hesaplarına dair şunları kayda geçirdi:
“Hesabın dışında gelir ve gider gerçekleştirilmesi inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik bir eylemdir.”
Hangi yasal süreçler başladı?
Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplarında şeffaflık kurallarını yerine getirmediği tespit edilen partilerin yöneticileri için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunma kararı aldı.
Karara göre, bu partilerin yöneticileri, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu çerçevesinde yargı önünde hesap vermek durumunda kalacak. AYM, şeffaflık ilkelerinin ihlali durumunda yasalarla tanınan yaptırımların kesin şekilde uygulanacağını vurguladı.
Siyasi partilerin mali şeffaflığı neden önem taşıyor?
Bir partinin mali şeffaflık kurallarını ihlal etmesi, sadece yasalarla sınırlı kalmaz. Bu durum, aynı zamanda demokratik süreçlerin sağlıklı şekilde devam etmesi açısından da kritik bir öneme sahiptir. Partilerin gelir ve giderlerinin şeffaf bir şekilde hazırlanması, seçmenlerin güvenini korumak ve kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi için gereklidir.
Anayasa Mahkemesi kararında vurgulandığı üzere, hesap verilebilirlik ilkesi, demokratik sistemin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Kesin hesaplarda dikkat çeken detaylar
AYM kararlarında dikkat çeken bir diğer husus ise kesin hesaplarda yer alan eksikliklerin ihmalden mi, kasıttan mı oluştuğu yönünde yapılan değerlendirmeler oldu. Partilerin kesin hesaplarında eksik veya yanlış beyan, bazen yöneticilerin dikkatsizliği veya yetersizliğiyle açıklanabilirken, bazen de bir kasıt veya amaca işaret edebilir.
Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplarda oluşan eksikliklerin incelenmesi gerektiğini, şeffaflık ilkelerini ihlal eden partilerin yöneticileri hakkında gerektiğinde cezai süreç işletileceğini kesin bir dille ifade etti.
Karar hangi partileri etkiliyor?
Resmi Gazete’de yayımlanan karar, Türkiye’deki tüm siyasi partilere örnek teşkil ediyor. Özellikle kesin hesaplarını sunarken dikkatli olmak, gelir-gider dengesini iyi kurmak, şeffaflık kurallarını benimsemek artık bir tercih değil, bir zorunluluk haline geliyor.
Bundan sonra tüm partilerin, kesin hesaplarını hazırlanırken Anayasa Mahkemesi tarafından belirlenen kurallara dikkat etmesi gerekiyor.
