ABD’de Demokratlar ve Cumhuriyetçiler bütçe üzerinde anlaşamayınca hükümet resmen kapandı. 2018’den sonra ilk kez yaşanan kriz, yüz binlerce çalışanı etkiliyor.
ABD’de hükümet neden kapandı?
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan son gelişme, dünya gündemini sarsan “government shutdown” yani hükümetin kapanması oldu. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında süregelen bütçe anlaşmazlığı çözülemediği için 1 Ekim 2025 itibarıyla federal hükümet resmen kapandı.
ABD Kongresi, 30 Eylül’de sona eren mali yıl öncesinde geçici bütçe üzerinde uzlaşmaya varamadı. Temsilciler Meclisi kısa süreli bir bütçe tasarısını onayladı ancak Senato’da gerekli çoğunluk sağlanamadı. Bu durum, hükümetin harcama yetkisinin sona ermesine yol açtı.
Bu ilk değil: 2018 krizi yeniden sahnede
ABD daha önce de birçok kez benzer krizlerle karşı karşıya kalmıştı. 2018 yılında yaşanan 35 günlük kapanma, ülke tarihindeki en uzun süreli hükümet kapanması olarak kayıtlara geçmişti. 2025’teki kapanma, 7 yıl aradan sonra yaşanan ilk büyük kriz oldu.
O dönemde kamu hizmetlerinde ciddi aksaklıklar yaşanmış, yüz binlerce çalışan zorunlu izne çıkarılmış ve federal projeler durmuştu. Bugünkü tablo da benzer sonuçlar doğuracak gibi görünüyor.
Kapanmanın sonuçları neler olacak?
Hükümetin kapanması ABD’de milyonlarca kişiyi doğrudan etkiliyor.
- Yaklaşık 750 bin kamu çalışanı ücretsiz izne çıkarılacak.
- Temel hizmetler (güvenlik, sağlık, savunma) devam ederken, birçok federal kurum faaliyetlerini durduracak.
- Kamu projeleri, altyapı yatırımları ve araştırmalar askıya alınacak.
- Çalışanlar maaşlarını ancak bütçe yeniden onaylandığında alabilecek.
Bu durum, hem ülke içi kamu düzenini hem de küresel ekonomiyi etkileyen önemli bir belirsizlik yaratıyor.
Trump ve siyasi gerilim
ABD Başkanı Donald Trump, Kongre’de yaşanan bütçe çıkmazına ilişkin sert açıklamalarda bulundu. Trump, kapanmanın uzun sürmesi halinde “ekonomik yıkım” yaşanabileceğini söyledi.
Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasındaki kutuplaşma, bütçe görüşmelerinde en kritik sorunlardan biri oldu. Özellikle savunma harcamaları, sosyal yardımlar ve göçmen politikaları, anlaşmazlığın başlıca başlıkları arasında yer alıyor.
Piyasalar nasıl etkilendi?
ABD’de hükümetin kapanması yalnızca kamu hizmetlerini değil, küresel piyasaları da doğrudan etkiliyor.
- New York borsasında sert düşüşler görüldü.
- Dolar/TL kuru, kapanma haberinin ardından dalgalandı.
- Altın fiyatları güvenli liman etkisiyle rekor seviyelere yükseldi.
Uzmanlara göre, kapanmanın uzaması halinde ABD’nin kredi notu olumsuz etkilenebilir ve bu durum uluslararası yatırımcı güvenini sarsabilir.
ABD ekonomisi için riskler
ABD dünyanın en büyük ekonomisi olsa da, hükümet kapanmaları ciddi ekonomik kayıplara yol açıyor. Kongre Araştırma Servisi’nin verilerine göre, 2018’deki kapanma ABD ekonomisine yaklaşık 11 milyar dolar zarar vermişti.
2025 kapanmasının daha uzun sürmesi halinde:
- Tüketici güveni sarsılacak,
- Kamu harcamaları azalacak,
- Küresel ticaret zincirleri sekteye uğrayacak.
Türkiye ve dünya için etkileri
ABD’deki hükümet kapanması yalnızca Amerikan vatandaşlarını değil, tüm dünyayı etkiliyor.
- Türkiye’de dolar ve altın fiyatları yükselişe geçti.
- Küresel petrol piyasasında dalgalanmalar yaşanıyor.
- ABD ile iş yapan birçok uluslararası firma belirsizlikten dolayı temkinli davranıyor.
Türkiye’deki yatırımcılar ve ihracatçılar için bu kriz, hem fırsatlar hem de riskler barındırıyor. Altın fiyatlarındaki artış, güvenli liman arayışındaki yatırımcıları harekete geçirdi.
Halkın tepkisi
ABD halkı, hükümetin kapanmasına sosyal medyada sert tepki gösterdi. Özellikle kamu çalışanları, maaşlarını alamayacakları için endişeli. Aile bütçeleri sarsılacak, küçük işletmeler devlet desteğinden mahrum kalacak.
Vatandaşların en çok dile getirdiği konu ise siyasilerin çıkar çatışmalarının toplumun üzerine fatura edilmesi oldu.
Çözüm süreci nasıl işleyecek?
Hükümetin yeniden açılması için Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin bütçe üzerinde uzlaşması gerekiyor. Bu süreç günler, hatta haftalar sürebilir.
Senato’nun gerekli 60 oyu bulması şart. Anlaşma sağlanana kadar federal kurumlar çalışamayacak ve kamu çalışanları beklemede kalacak.
Uzmanlardan uyarı
Ekonomi uzmanları, kapanmanın kısa vadede tolere edilebileceğini ancak uzun sürmesi halinde hem ABD ekonomisine hem de küresel piyasalara büyük darbe vurabileceğini söylüyor.
Bazı uzmanlar, kapanmanın uzaması halinde ABD’nin temerrüt riskiyle bile karşı karşıya kalabileceğini dile getiriyor.
Kriz büyüyor
ABD’de yaşanan hükümet kapanması, yalnızca bir bütçe krizi değil, aynı zamanda siyasi kutuplaşmanın ekonomik yansıması olarak görülüyor. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında sağlanacak anlaşma, yalnızca ABD için değil, tüm dünya piyasaları için kritik önemde.
Kapanmanın ne kadar süreceği ve küresel ekonomiye nasıl yansıyacağı ise önümüzdeki günlerde netleşecek.
